(21) ตโย อคฺคี

ตตฺถ กตเม ตโย อคฺคี? ราคคฺคิ, โทสคฺคิ, โมหคฺคิ – อิเม ตโย อคฺคีฯ

(22) ตโย กสาวา

ตตฺถ กตเม ตโย กสาวา? ราคกสาโว, โทสกสาโว, โมหกสาโว – อิเม ตโย กสาวาฯ

(23) อปเรปิ ตโย กสาวา

ตตฺถ กตเม อปเรปิ ตโย กสาวา? กายกสาโว, วจีกสาโว, มโนกสาโว – อิเม ตโย กสาวาฯ

(24. ก) อสฺสาททิฏฺฐิ

[925] ตตฺถ กตมา อสฺสาททิฏฺฐิ? อิเธกจฺโจ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เอวํวาที โหติ เอวํทิฏฺฐี – ‘‘นตฺถิ กาเมสุ โทโส’’ติฯ โส กาเมสุ ปาตพฺยตํ อาปชฺชติฯ อยํ วุจฺจติ ‘‘อสฺสาททิฏฺฐิ’’ฯ

(ข) อตฺตานุทิฏฺฐิ

ตตฺถ กตมา อตฺตานุทิฏฺฐิ? อิธ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส อโกวิโท อริยธมฺเม อวินีโต, สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส อโกวิโท สปฺปุริสธมฺเม อวินีโต – รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา รูปํ รูปสฺมิํ วา อตฺตานํฯ เวทนํ…เป.… สญฺญํ…เป.… สงฺขาเร…เป.… วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ วิญฺญาณวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา วิญฺญาณํ วิญฺญาณสฺมิํ วา อตฺตานํฯ ยา เอวรูปา ทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิคตํ…เป.… วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ ‘‘อตฺตานุทิฏฺฐิ’’ฯ

(ค) มิจฺฉาทิฏฺฐิ

ตตฺถ กตมา มิจฺฉาทิฏฺฐิ? ‘‘นตฺถิ ทินฺนํ, นตฺถิ ยิฏฺฐํ…เป.… เย อิมญฺจ โลกํ ปรญฺจ โลกํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทนฺตี’’ติ – ยา เอวรูปา ทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิคตํ…เป.… วิปริยาสคฺคาโห – อยํ วุจฺจติ ‘‘มิจฺฉาทิฏฺฐิ’’ฯ สสฺสตทิฏฺฐิ อสฺสาททิฏฺฐิ, สกฺกายทิฏฺฐิ อตฺตานุทิฏฺฐิ, อุจฺเฉททิฏฺฐิ มิจฺฉาทิฏฺฐิฯ

(25. ก) อรติ

[926] ตตฺถ กตมา อรติ? ปนฺเตสุ วา เสนาสเนสุ อญฺญตรญฺญตเรสุ วา อธิกุสเลสุ ธมฺเมสุ อรติ อรติตา อนภิรติ อนภิรมณา อุกฺกณฺฐิตา ปริตสฺสิตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘อรติ’’ฯ

(ข) วิเหสา

ตตฺถ กตมา วิเหสา? อิเธกจฺโจ ปาณินา วา เลฑฺฑุนา วา ทณฺเฑน วา สตฺเถน วา รชฺชุยา วา อญฺญตรญฺญตเรน สตฺเต วิเหเฐติ, ยา เอวรูปา เหฐนา วิเหฐนา หิํสนา วิหิํสนา โรสนา วิโรสนา ปรูปฆาโต – อยํ วุจฺจติ ‘‘วิเหสา’’ฯ

(ค) อธมฺมจริยา

ตตฺถ กตมา อธมฺมจริยา? กาเยน อธมฺมจริยาวิสมจริยา, วาจาย อธมฺมจริยาวิสมจริยา, มนสา อธมฺมจริยาวิสมจริยา – อยํ วุจฺจติ ‘‘อธมฺมจริยา’’ฯ

(26. ก) โทวจสฺสตา

[927] ตตฺถ กตมา โทวจสฺสตา? สหธมฺมิเก วุจฺจมาเน โทวจสฺสายํ โทวจสฺสิยํ โทวจสฺสตา วิปฺปฏิกุลคฺคาหิตา วิปจฺจนีกสาตตา อนาทริยํ อนาทรตา อคารวตา อปฺปติสฺสวตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘โทวจสฺสตา’’ฯ

(ข) ปาปมิตฺตตา

ตตฺถ กตมา ปาปมิตฺตตา? เย เต ปุคฺคลา อสฺสทฺธา ทุสฺสีลา อปฺปสฺสุตา มจฺฉริโน ทุปฺปญฺญา, ยา เตสํ เสวนา นิเสวนา สํเสวนา ภชนา สมฺภชนา ภตฺติ สมฺภตฺติ ตํสมฺปวงฺกตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘ปาปมิตฺตตา’’ฯ

(ค) นานตฺตสญฺญา

ตตฺถ กตมา นานตฺตสญฺญา? กามสญฺญา, พฺยาปาทสญฺญา, วิหิํสาสญฺญา – อยํ วุจฺจติ ‘‘นานตฺตสญฺญา’’ฯ สพฺพาปิ อกุสลา สญฺญา นานตฺตสญฺญาฯ

(27. ก) อุทฺธจฺจํ

[928] ตตฺถ กตมํ อุทฺธจฺจํ? ยํ จิตฺตสฺส อุทฺธจฺจํ อวูปสโม เจตโส วิกฺเขโป ภนฺตตฺตํ จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ ‘‘อุทฺธจฺจํ’’ฯ

(ข) โกสชฺชํ

ตตฺถ กตมํ โกสชฺชํ? กายทุจฺจริเต วา วจีทุจฺจริเต วา มโนทุจฺจริเต วา ปญฺจสุ วา กามคุเณสุ จิตฺตสฺส โวสฺสคฺโค โวสฺสคฺคานุปฺปทานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ภาวนาย อสกฺกจฺจกิริยตา อสาตจฺจกิริยตา อนฏฺฐิตกิริยตา โอลีนวุตฺติตา นิกฺขิตฺตฉนฺทตา นิกฺขิตฺตธุรตา อนาเสวนา อภาวนา อพหุลีกมฺมํ อนธิฏฺฐานํ อนนุโยโค ปมาโท – อิทํ วุจฺจติ ‘‘โกสชฺชํ’’ฯ

(ค) ปมาโท

ตตฺถ กตโม ปมาโท? กายทุจฺจริเต วา วจีทุจฺจริเต วา มโนทุจฺจริเต วา ปญฺจสุ วา กามคุเณสุ จิตฺตสฺส โวสฺสคฺโค โวสฺสคฺคานุปฺปทานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ภาวนาย อสกฺกจฺจกิริยตา อสาตจฺจกิริยตา อนฏฺฐิตกิริยตา โอลีนวุตฺติตา นิกฺขิตฺตฉนฺทตา นิกฺขิตฺตธุรตา อนาเสวนา อภาวนา อพหุลีกมฺมํ อนธิฏฺฐานํ อนนุโยโค ปมาโท, โย เอวรูโป ปมาโท ปมชฺชนา ปมชฺชิตตฺตํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘ปมาโท’’ฯ